پایان نامه اندازه گیری بهره وری

پایان نامه اندازه گیری بهره وری

قسمتی از متن:

تعریف اندازه گیری بهره وری

به طور خلاصه، بهره وری نتایجی را به عنوان كاركردی از تلاش منعكس می‌كند. وقتی كه بهره وری افزایش می‌یابد، این معنا را می‌دهد كه نتایجی بیشتر از میزانی معین از تلاش به دست آمده‌اند. در معنای كلاسیك، بهره وری به عنوان یك نسبت تعریف می‌شود یعنی دادة یك تلاش (كار) بر نهاده‌های (كار، انرژی و غیره) لازم برای تولید آن داده تقسیم می‌شود. چند مثال را در نظر بگیرید تعداد بوشل‌های ذرت را می‌توان به عنوان یك دادة كلیدی از عملكرد یك مزرعه تلقی كرد. زمان و كار مزرعه دار را می‌توان نهاده به حساب آورد. تعداد قطعاتی را كه كارگران خط تولید می‌سازند می‌توان داده فرض كرد، و نهاده می‌تواند مدت زمانی باشد كه یك كارگر در خط تولید تعدادی قطعه تولید می‌كند. در اینجا مثال‌های بیشتری از مقیاس‌های بهره وری از محیط‌های مختلف ذكر شده‌اند.

تعداد صفحات تایپ شده             تعداد واگن‌های باری تخلیه شده

ساعات خدمت منشی گری                    تعداد كارگران، لیفت تراك‌ها

تعداد دانشجویان تعلیم دیده           تعداد مشتریانی كه خدمات دریافت كرده‌اند

ساعات كار شركت خدمت دهنده      مقدار نیروی برق مصرف شده

توجه كنید كه هر یك از مقیاس‌های بهره وری به عنوان یك نسبت بیان می‌شود. برای مثال، زمانی كه یك منشی 20 صفحه (داده) را در یك ساعت كار (نهاده) تایپ می‌كند، بهره وری او بیست عنوان می‌شود. اگر او یك دورة ماشین نویسی سریع را آموزش ببیند یا از یك دستگاه جدید حروف نگار رایانه‌ای با سرعت زیاد استفاده كند، و در نتیجه حالا بتواند 30 صفحه در ساعت تایپ كند، مقیاس 30 (30 صفحه تقسیم بر یك ساعت) خواهد شد.

احتمالاً رهبران سازمانی آینده نیازمند خواهند بود تا اندازه گیری بهره وری را خیلی خوب بفهمند و بتوانند آن را به آسانی به دیگران تعلیم دهند. به علاوه، مربیان، مشاوران توسعه سازمانی و پژوهشگران امور سازمانی باید خودشان را با مهارت‌ها و دانش‌های مورد نیاز برای اندازه گرفتن و فهمیدن محیط بهره وری مجهز كنند.

كارآیی، اثر بخشی، و بهره وری

یكی از مفاهیم مرتبط با اندازه گیری بهره وری مفهوم تولید «اثر بخش» و تولید «كارآمد» است. تولید اثر بخش فرآیندی است كه نتایج مطلوب را به وجود می‌آورد. یك سازمان ممكن است به طور اثر بخشی محصولاتی بیشتر تولید كند یا خدماتی بیشتر ارائه دهد. برای مثال، یك لبنیات فروشی ممكن است ده درصد بیشتر بستنی در هفته تولید كنند. یك مؤسسة خدماتی ممكن است تعداد خانه‌هایی را كه نظافت می‌كند ماهانه تا 15 درصد افزایش دهد. در هر دو مورد تولید اثر بخش افزایش یافته است. به هر حال، همان افزایش‌های اثر بخش در داده ممكن است به  قیمت سطح بسیار بالاتری از نهاده به دست آمده باشد. ده درصد اضافه تولید بستنی ممكن است به قیمت 15 درصد افزایش در سرمایه برای پرداخت هزینه‌های خودروی مؤسسه مزبور و 5 درصد افزایش در هزینه‌های مستقیم كارگر كسب شده باشد. در این مثال‌ها، در حالی كه تولید اثر بخش بالا رفته، بهره وری كل سازمان پایین آمده است، صرفاً به این علت كه نهاده‌های مورد نیاز برای تولید داده‌ها سریع تر از تولید اثر بخش صعود كرده است. در حالی كه هر دو مثال دستیابی به تولید اثر بخش مطلوب (افزایش داده‌ها) را نشان می‌دهد، مصرف نهاده‌های افزایش یافته در واقع سبب شده است تا سازمان بهره وری كمتری داشته باشد.

تولید كارآمد نشان دهندة دستیابی به داده‌های مطلوب با حداقل نهاده‌هاست. این موضوع در ابتدا این طور به نظر می‌رسد كه بهره وری در بالاترین سطح خود می‌باشد، در حالی كه كارآیی و بهره وری از نزدیك به یكدیگر مرتبند. تولید كارآمد بهترین بهره وری را تضمین نمی‌كند. برای مثال، یك تولید كنندة لباس ممكن است 100 كت اسپورت در روز تولید كند، ولی همین كار را ممكن است با پنج كارگر كمتر از آن تعدادی كه یك ماه  قبل برای تولید آن 100 كت نیاز داشت انجام دهد. ولی اگر تقلیل در نهادة كار سبب افزایش میزان نقص در كت‌های اسپورت شودیعنی از 2 كت به 7 كت  در هر 100 كت برسد، در این كاسبی چیزی عاید نشده است. در حقیقت، هزینة دوباره كاری یا نرخ دور ریز كت‌های ناقص ممكن است بالاتر از میزان هزینه تقلیل یافتة نهاده باشد كه به علت صرفه جویی در پنج كارگر حاصل شده است. همچنین توجه كنید، كه حتی اگر میزان نقص كت‌ها قابل قبول باشد، آنها ممكن است از مد افتاده یا فاقد ردیف اندازة قابل فروش به مقدار كافی باشند. اگر هزینه‌های تقلیل یافتة كار نیز منجر به كیفیت پایین تر بشود، تولید ممكن است كارآمدتر باشد. ولی بهره وری زمان آسیب ببیند. در سازمان‌های خلاق، اثر بخشی و كارآیی باید دست در دست یكدیگر حركت كنند. سازمان‌ها برای مدتی كوتاه می‌توانند بدون كارآیی خوب دوام آورند اما بدون اثر بخشی معمولاً از بین خواهند رفت.

دومین مفهوم مرتبط با اندازه گیری بهره وری مفهوم كار «سخت تر» در مقابل كار «هوشمندانه تر» است عده‌ای می‌گویند بهره وری سخت تر كار كردن نیست، در واقع هوشمندانه تر كردن است. میان سخت تر و هوشمندانه تر كار كردن تفاوت وجود دارد. برای مثال، شناگری را در نظر بگیرید كه آموزش بسیار دشواری دیده است تا به بالاترین مقام قهرمانی برسد. این شناگر نمی‌تواند سخت تر كار كند چون به بالاترین سطح تلاش خود رسیده است. ولی اگر یك مربی زرنگ بتواند روش جدیدی از چرخیدن در حال شنا را به او یاد بدهد كه باعث تقلیل زمان تلف شده در آب شود، و بتواند به او آموزش دهد تا در شیرجه مدتی بیشتر زیر آب باقی بماند (در زیر آب كارآیی هیدرودینامیك بیشتر است)، بنابراین شناگر می‌تواند بدون آن كه سخت تر كار كند مدت مسابقه‌اش را كاهش دهد مقدار تلاش او در طول یك مسابقه ثابت خواهد ماند، ولی زمان‌های (داده) مسابقه‌اش بهتر خواهند شد، بدین ترتیب این شناگر افزایشی در بهره وری خواهد داشت. در بهره وری می‌شوند یا نه، چالشی برای متخصصان اندازه گیری است.

در سال‌های اخیر، شاهد استفاده‌های بسیار از فن آوری جدید و شیوه‌های بدیع برای «هوشمندانه تر كار كردن» در شركت‌های تولیدی بوده‌ایم. كاهش موجودی مواد خام و از این رهگذر كاهش هزینه انبارداری، یا استفاده از رایانه‌ها در برنامه ریزی تولید برای تأمین تقاضاهای حمل (بدین وسیله كاهش هزینه‌های انبارداری برای كالاهای ساخته شده) تنها دو مثال از میان مثال‌های بی شمار است. اخیراً ما با یك تولید كننده بزرگ و معروف كار كردیم كه مواد شویندة خانگی تولید می‌كند. در آنجا كاركنان و دستگاه‌ها تا حد امكان سخت كار می‌كردند و این شركت واحدهایی (از كالا) را در حداكثر ظرفیتش تولید می‌كرد. ولی چون محصولات این شركت به سرعت فروش می‌رفت، ظرفیت تولیدش با قابلیت فروش تولیدات خود برابری نمی‌كرد. بدیهی بود كه كار كردن سخت تر نمی‌توانست یك راه حل برای آنها باشد. كاركنان این شركت نمی‌توانستند سخت تر از آن كار كنند، بنابراین تصمیم گرفتند كه هوشمندانه تر كار كردن را به عنوان تنها راه افزایش بهره وری اتخاذ كنند. با اندیشیدن و طراحی دوباره در زمینه روش‌های صنعتی خود توانستند محصولاتشان را در طی یك دورة پنج ساله با همان مقدار نهاده قبلی تقریباً تا 40 درصد افزایش دهند. یك روش جدید، تهیه فهرست موجودی كالا «به روز» است، سیستمی برای نگهداری موجودی مواد خام و كالاهای ساخته شده در یك حداقل مطلق (آوردن كالاهای ساخته شده به انبار و فروش آنها در همان روز یك امر آرمانی است) روش دیگر «تقلیل مراحل كار» است، سیستم حذف بسته‌های موادی كه در انتظار رفتن از یك مرحله به مرحلة بعدی هستند (در وضع مطلوب، قطعه‌ای كه از یك دستگاه بیرون می‌آید فوراً به درون دستگاه بعدی می‌رود). اشخاصی كه این سیستم‌ها را بكار برده‌اند دریافته‌اند تلاش كاری‌شان تقلیل یافته است، ولی مهم تر از آن توانایی افزایش یافتة آنان در اندیشیدن نقادانه و مشكل گشایی است (Simers, Priest, and Gary 1989).

هوشمندانه تر كار كردن چیزی نیست كه فقط در سطوح بالاتر مدیریت رخ دهد. بنیس و نامس (Bennis and Namus, 1985) در كتابشان، دربارة رهبری، می‌گویند مدیران باید به اشخاص در سطوح پایین تر سازمان این اختیار را بدهند كه آنها تصمیم بگیرند چگونه می‌توانند به بهترین وجه كارشان را انجام دهند. اختیار دادن به اشخاصی كه كار خود را به بهترین وجه می‌شناسند یك راه رسیدن به اهداف «هوشمندانه تر كار كردن» است. مدیران در شركت‌های مختلف دریافته‌اند اشخاصی كه بهترین وجه می‌دانند چگونه می‌‌توان كارها را با كارآمدی بیشتر انجام داد كسانی هستند كه اكنون آن كار را انجام می‌دهند. اختیار دادن به كارگران تولید برای انجام آن چیزهایی كه آنها را قادر می‌سازد هوشمندانه تر كار كنند وسیله‌ای بسیار نیرومند در افزایش بهره وری است.

پژوهشگران پژوهش‌های كاربردی، متخصصان آموزش، و دیگران نقش كلیدی در فرآیند «اختیار دادن» بازی می‌كنند. همزمان با آزمودن شیوه‌های جدید، پژوهش عملی باید انجام گیرد تا نتایج ارزیابی شوند، و به تجدید نظر در فرآیندها كمك شود. هنگامی كه فنون جدید بسط می‌یابند و برای گزینش متداول آماده می‌شوند، تلاش‌های ارزشیابی باید اجرا و اثر آن فنون را دنبال كنند تا تعدیل‌ها و پالایش‌های دائمی انجام گیرد. این تلا‌ش‌ها باید اطمینان دهند پس خوری را كه كارگران برای نگهداشتن اهداف بهره وری در صف مقدم به آن نیاز دارند به سهولت تأمین می‌شود.